मेची–महाकाली जनजागरण अभियान २०६६ को दिशावोध ः

युवा कम्युनिस्ट, अंक २, फागुन २०६६
पेज नं. ५५

चिरन पुन
केन्द्रीय सदस्य, नेकपा (एकीकृत)
शुभारम्भ,
जाडो मौसमले कोल्टे फेरिसकेको छ । यात्रा मोटरसाईकलको हो । कन्चनपुर महेन्द्रनगर गड्डाचौकीबाट झापाकोका“कडभित्ता पुग्नु छ । तराईका सम्पुर्ण जिल्ला सदरमुकामहरु, सिमा अतिक्रमित क्ष्ँेत्रहरुमा पुग्दा करिब १८सय किलोमिटरको दुरी पार गर्नु छ । जीवनको आधा भन्दा धेरै उमेरकटाईसकेका देखि भर्खर युवा अवस्थामापुगेका कामरेडहरुको जमघट छ । अभियानमा आवश्यक पर्ने भौतिक सामाग्री बोकेको तिन ओटा गाडीहरुअभियानको पोस्टरले छपक्क ढाकिएको छ । दुईओटा माईकबाट राष्ट्रियता माथिको हस्तक्ष्ँेप र राष्ट्रियतारक्ष्ाँको लागि सवैलाई एकजुट हुन आव्हान गरिएको छ । कतिपय स्थानहरुमा मोटरसाईकलले गति लिनछोड्छ तर मर्मत गर्ने साथिले कुनै समयनै नलगाई ठिक पारी हाल्नु हुन्छ । बेलाबेलामा राष्ट्रपे्रमी गीतहरु पनिघन्किन्छ । सवै गाडिहरु तथा मोटरसाईकलहरुमा कम्युनिष्ट पार्टी र यृुवा संघका लाल झण्डाहरु फहराईरहेकाछन ।
सिमा अतिक्रमण बन्दगर । अतिक्रमित भुमी फिर्ता गर । भारतीय सेना कुटियाङ्दी पारी जा । सन् १९५०लगाएतका सम्पूर्ण असमान सन्धि÷संझौताहरु खारेज गर । मुल्य वृद्धी नियन्त्रण गर । निर्धारीत समयमा सार्थकसंविधान जारी गर । आदी जस्ता नाराहरुले अभियान गुञ्जयमान छ । प्रचा वितरण, कोण सभा, क्ष्ँेत्रीय सभा, विचारगोष्ठि, अन्तरक्रिया लगाएतका कार्यक्रमहरु नियमित भैरहेका छन । यात्रामा सहभागी भएकाकामरेडहरुलाई स्वागत गर्न विभिन्न स्थानहरुमा न्यायप्रेमी जनसमुदायहरु रातो अविर तथा फुलमा मालाहरुकासाथ जमघट भएको पाईन्छ । कतै पक्की सडक त कतै धुले, कतै गा“उ त कतै सहर, कतै भिरपाखा, बन जंगलकतै खोलानालाहरु पार गर्दै अभियान अघी बढिरहेको छ । खाना, नास्ता र सुताईको कुनै निर्धारित समयनै छैनतर सवै अभियानमा सहभागी कामरेडहरुको अनुहार ह“सिलो छ । जोस–जा“गर छ, अभियान सफल पार्न उमङ्गछ । सिमा अतिक्रमणको पीडा छ, नेपाली स्वाभिमान माथि भैरहेको विस्तारवादी हस्तक्ष्ँेपको विरुद्ध आक्रोश छ। यो सन्दर्भ, नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत) को सहायक संगठन नेपाल युवा कम्युनिष्ट संघ (एकीकृत) कोआयोजनामा सम्पन्न गरिएको राष्ट्रियताको रक्ष्ाँ र अग्रगामी संविधान निमार्णका लागि मेची महाकालीजनजागरण अभियान – २०६६ को हो । गत २०६६ मंसीर १० गते देखि २१ गते सम्म संचालित अभियानको मु्ख्यनारा “सीमा अतिक्रमण र बैदेशिक हस्तक्ष्ँेपको विरुद्ध हाम्रो अभियान, समृद्ध नेपालका लागि निर्धारितसमयमा अग्रगामी संविधान “ भन्ने थियो ।
सीमा अतिक्रमणको प्रश्न ः
आज पनि हाम्रो देश अर्धऔपनिवेशिक तथा अर्धसामन्ती अवस्थामा विद्धमान रहेको छ । देशको राज्यसत्ता दलालतथा नोकरशाह वर्गको हातमानै रहेको छ । आर्थिक, राजनीतिक, सामाजिक, सा“स्कृतिक लगाएतका क्ष्ँेत्रमासामन्तवादी चिन्तन, शैली र तौर–तरिका कायमनै छ । बहुदलको आगमन र मुलुक संघीय गणतन्त्रमा प्रवेशगरिसकेपछि पनि सरकारमा रहेका दलहरुले साम्राज्यवादी तथा विस्तारवादी शक्तिहरुस“ग लम्पसार परेर आफ्नोकुर्सीको आयु लामो बनाउने प्रवृती गएको छैन । नेपालको राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक, सा“स्कृतिक, धार्मीकलगाएत सम्पूर्ण क्ष्ँेत्रमा मु्््ख्य रुपमा अमेरिकी साम्राज्यवाद र भारतीय विस्तारवादको हस्तक्ष्ँेपले नेपालर नेपाली जनताको स्वाभिमान माथि सम्पूर्ण क्ष्ँेत्रमा धावा बोलिरहेको छ । जसमध्ये यतिवेला सीमाअतिक्रमणको प्रश्न मुख्य विषय बनेको छ ।
भारतीय विस्तारवादले नेपालको पुर्व देखि पश्चिमसम्म आफ्नो विस्तारवादी खुनी हस्तक्ष्ँेपको एउटा रुप नेपालीसीमा अतिक्रमण गरेर देखाएको छ । दार्चुलाको कालापानी– लिम्पियाधुरा, कञ्चनपुरको शुक्लाफा“टा, शारदाब्यारेज, गड्डाचौकी, बनबासा, टनकपुर ब्यारेज तथा त्यस आसपासका डुवान क्ष्ँेत्र, ब्रहमदेवमण्डी र पुर्णगिरीक्षेत्रमा पनि हजारौ विगाहा जमिन अतिक्रमणमा परेको तत्थ्य रहेको छ । कैलालीको लालबझी, रतनपुर, कालाकुन्डा र भजनी क्ष्ँेत्र बर्दियाको सती विरानाला, मादानाला, मनाउखेरी, टपरा, मुर्तिया, मानपुर र बा“केकोसन्तलिया, होलिया, नैनापपुर (लक्ष्मणपुर बा“ध) क्ष्ँेत्र पनि व्यापक सिमा अतिक्रमणको क्ष्ँेत्रमा पर्दछन ।दाङ जिल्लाको कोईलाबास, राजपुर, बेला र गोबडिया लगाएतको भारतस“ग जोडिएको २७ भन्दा बढी नाकाहरुमाभारतीय विस्तारवादले नेपाली सिमा अतिक्रमण गरेको छ भने यो क्रम रोकिएको छैन ।
ईलामको पशुपतिनगर, हिले, मानेभञ्ज्याङ आदी स्थानहरु यस भन्दा अघि नै अतिक्रमण भएको थियो भनेअहिले सन्दकपुरमा भारतीय पक्ष्ँबाट खुलेआम अतिक्रमण भएको छ । ताप्लेजुङको कावेलीकाबु, भगेना, तुम्लिङ, टिम्वापोखरी र पा“चथरको च्या“ङथापु, सिंहलीला र चियाभञ्ज्याङमा सिमा अतिक्रमण भएको छ ।झापाको माठामारी, भद्रपुर, गगललियाजान, का“कटभिट्टा, नकसवन्डा र पछिल्लो समयमा बाहुनडा“गी रमहेशपुरमा थप नेपाली सिमा अतिक्रमणमा परेको छ । मोरङमा बक्राहा (लुना नदी), चुनीमाडी, रंगेली चोप्राहा, बुद्धनगर, जोगवनीनाका र सुनसरीको कटैया, दरिनगरिया, शिवगञ्ज, साहेवगञ्ज र भन्टावारी आदी स्थानमानेपाली भुभाग गुमेको छ । त्यस्तै रौतहटको गौरजमुना र सलार्हीको त्रिभुवननगर, संग्रामपुर, हथिऔल सिराहाकोचन्द्र्र्र्रगञ्ज, माडर र टा“डी र सप्तरीको वर्णपट्टी, सरबडा, छिनमस्ता, लालपट्टी, कुनौली, विष्णुपुर, शिवनगरगाढा पनि अतिक्रमणमा परेका भुभागहरुमा पर्दछन ।
हालै बाराको दक्ष्ँिण झिटकोहिया वरपरका सिमाक्ष्ँेत्रमा पनि ३० औं विगाहा जमिन भारतीय पक्ष्ँलेअतिक्रमण गरेको कुराहरु आएका छन । पर्साको ठोरी, लक्ष्मीपुर, पिपरा र वीरगन्ज सिर्सिया, अलौ चितवनकोवाल्मिकी आश्रम क्ष्ँेत्र लगाएतका सिमा क्ष्ँेत्रहरुमा भारतीय पक्ष्ँले नेपाली भुभागहरु लुटेको छ । त्यस्तैनवलपरासीको नर्साही क्ष्ँेत्र, महेशपुर लगाएतका क्ष्ँेत्र अतिक्रमणमा छ भने सुस्ता क्ष्ँेत्रको भुभाग बढ्ताअतिक्रमणको नमुना बनेको छ । रुपन्देहीको रसियावाल खुर्दलोटन बा“ध क्ष्ँेत्र र सुनौली नाका छन भनेकपिलवस्तुको कृष्णनगर क्ष्ँेत्रमा नेपाली भुमि गुमेको छ । यस्तो अवस्थामा संचालन गरिएको जनजागरणअभियान–२०६६ ले यि विषयहरु जनताको वीचमा राख्दै यस प्रकारको सीमा अतिक्रमणको विरुद्ध एकजुट हुनअव्हान गरेको थियो । सरकारमा रहेका दलहरुलाई यस प्रति संवेदनशिल हुन खवरदारी गर्नु , भारतीयविस्तारवादलाई जनताको तर्फबाट यसप्रकारका गतिविधी संचलन नगर्न चेतावनी दिनु, सम्पूर्ण न्यायप्रेमीजनसमुदायको ऐक्यवद्धता जाहेर गर्नु अभियानको एउटा पक्ष्ँ रहेको थियो ।
किन सार्थक संविधान निमार्णको आवश्यकताः
अभियानको अर्को महत्वपूर्ण पक्ष्ँ भनेको तोकिएको समयमै भित्रै सार्थक संविधान निमार्ण गर्नु पर्ने कुरामाकेन्द्रीत थियो । हामीले देखेका छौं, आज सम्म पनि जनआन्दोलनका अपराधीहरुलाई कारवाही हुन सकेको छैन ।सरकार जनतालाई गास, बास र कपासको ग्यारेन्टी गर्न लागिपरेको छैन । राष्ट्रियता, जनतन्त्र र जनजीविकाकोप्रश्न जटिल मोडमा छ । जनताले संघीय गणतन्त्रको व्यवहारमा अनुभुत गर्न पाईरहेका छैनन । संविधानसभा रसरकार तोकिएको समयमा सार्थक संविधान निमार्ण गर्न प्रतिवद्ध छैन । अहिले पनि कुर्सीको लागि हानथापभैरहेको छ । तोकिएको समय भित्र संविधान निमार्ण हुन सकेन सम्वैधानिक संकटहरु आउने छन । जसकोबहानामा साम्राज्यवादी तथा विस्तारवादी शक्तीहरुको चलखेलले झन मलजल पाउने छ । मुलुकमा राजनीतिकअसफलताको प्रश्नहरु स्वतहः आउनेछन, एकातिर यी प्रश्नहरु सृजना हुनेछन् भने अर्कोतिर संविधान निमार्ण भयो, तर त्यसले जनताको मागलाई न्यायोचित ढंगले संवोधन गर्न सकेन भने देश गृहयुद्ध तर्फ स्वतहः मोडिने छ ।त्यसैले अब बन्ने संविधानले जनतालाई सार्थक ढंगले प्रतिनिधित्व गरिनु पर्दछ ।
संविधानमा संवोधन हुनु पर्ने मु्ख्य विषयहरु के हुनः
१ आत्मनिर्णयको सिद्धान्तको आधारमा जातीय÷क्ष्ँेत्रीय स्वशासन सहीतको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रस्थापनाको विषयलाई ठोस ढंगले आत्मसाथ गरिनु पर्दछ ।
२. आज सम्म नेपाली जनताले प्रतिनिधीहरु निर्वाचित गरेर धेरै पटक सरकार तथा संसदमा पठाए, तर तिप्रतिनिधीहरु जनता र मुलुक प्रति उक्तरदायी बन्न सकेनन । जनघाती तथा राष्ट्रघाती कामहरु गरे । असमानसन्धी÷संझौताहरु गरेर मुलुकलाई विदेशीको जातोमुनी लैजान भुमिका खेले । जनता र देशको लागी भन्दा आफ्नोसुख, सुविधा पुर्ती गर्ने तर्फ लागे । त्यसैले अव बन्ने संविधानमा सम्पूर्ण निर्वाचित निकायहरुमा प्रत्याआव्हानसहितको सासन प्रणाली लागु गरिनु पर्दछ ।
३. आजसम्म नेपाली जनतालाई गास, बास, कपास, सामाजिक सुरक्ष्ाँ, रोजगार, शिक्ष्ाँ, स्वास्थ लगाएतकाविषयहरुमा सवैभन्दा बढी उत्पीडन गरियो । त्यसैले अब यी विषयहरुलाई राज्यको अनिवार्य दायीत्व भित्र राखेरसंविधान निमार्ण गरिनु पर्दछ ।
४. राज्यको सवैतह र प्रकृयाहरुमा उत्पीडित समुदाय, जात– जाती, आदिवासी÷जनजाती, तराईवासी, लगाएतसम्पूर्ण क्ष्ँेत्र र लिङगको समावेशी, सहभागितामुलक र समानुपातिक प्रतिनिधित्वको व्यवस्थालाई अनिवार्यगरिनु पर्दछ ।
५. आज सम्म नेपालमा लागु भएको निर्वाचन प्रणाली वैज्ञानिक र व्यवस्थित हुन नसकेकोले मजदुर र किसानबर्गको प्रतिनिधित्वको सुनिश्चितता सहित पूर्ण समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अब बन्ने संविधानमा लागु गरिनुपर्दछ ।
६. आज सम्म नेपालको सेना मु्ख्यतः दरबारको दलाली, गुलामी र मलामी जस्ता काममा मात्र सिमित भयो ।पञ्चशीलको सिद्धान्तको आधारमा अन्तराष्टिय सम्वन्धहरुलाई सुधार तथा व्यवस्थित गर्दै सेनाको न्युनिकरण रउन्मुलनको प्रकृयामा जान जनशुरक्ष्ाँ प्रणालीको लागु गरिनु पर्दछ ।
७. आज पनि देशको अर्थतन्त्र दलाल तथा नोकरशाह वर्गको हातमा नै छ । अर्थतन्त्रले सामन्तवादको पक्षपोषण नैगरेको छ । त्यसैले अब बन्ने संविधानमा मुलुकको अर्थ व्यवस्था समाजवाद उन्मुख हुन आवश्यक छ । यी अबबन्ने संविधानको महत्वपूर्ण पक्षहरु हुन । यसलाई वेवास्था गरेर बन्ने संविधानले जनताको आवाजहरुलाईप्रतिनिधित्व गर्न सक्दैन । यस कुरामा सवैको ध्यान जान आवश्यक छ । यसै सन्दर्भहरुलाई जनताको तहबाटदबाब सृजना गर्नु आजको मुख्य विषय हो । त्यसैले मेची–महाकाली जनजागरण अभियान–०६६ को नामबाटनेकपा (एकीकृत) र यसको सहायक संगठन नेपाल युवा कम्युनिष्ट संघ (एकीकृत) ले जनताको विचमा जागरणअभियान संचालन गरेको हो ।
समापनमा,
“सीमा अतिक्रमण र बैदेशिक हस्तक्ष्ँेपको विरुद्ध हाम्रो अभियान, समृद्ध नेपालका लागि निर्धारित समयमाअग्रगामी संविधान “ भन्ने मुल नाराको साथ सम्पन्न भएको राष्ट्रियताको रक्षा र अग्रगामी संविधान निमार्णकालागि मेची–महाकाली जनजागरण अभियान २०६६ लाई सफल पार्न सम्पूर्ण क्षेत्रबाट महत्वपूर्ण सहयोग गर्नेजनसमुदायलाई धन्यवाद नदिईरहन सकिन्न । अभियान निकै समय सान्दर्भिक थियो । आज सम्म कुनैराजनीतिक पार्टी वा संस्थाले यसप्रकारको कार्यक्रम संचालन गरेको थिएन । अभियानमा सामन्य कमीकमजोरीहरु ह्ुनु स्वभाविक हो । यो जनजागरण अभियानमा शुरुदेखि अन्त्यसम्म खटेर अभियान सफल पार्नेसंगठनका सम्पूर्ण कामरेडहरुको भुमिका महत्वपूर्ण रहेको छ । यो अभियान मार्फत उठान गरेका मागहरु पक्कैपनि ओजनदार छन, यी मागहरुलाई पुरा गर्न सम्पूर्ण न्यायप्रेमी जनसमुदायहरु झन एकतावद्ध हुन आवश्यक छ। त्यसैले मेची–महाकाली जनजागरण अभियान २०६६ को दिशाबोधलाई आत्मसाथ गरौं ।